İsmet İnönü

 

Mustafa İsmet İnönü (24 Eylül 1884, İzmir - 25 Aralık 1973, Ankara), Türk asker, siyasetçi ve devlet adamıdır. Türkiye'nin 2. cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Dönemi'ndeki ilk başbakanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilk genelkurmay başkanı.

Halaskâr · Millî Şef

İsmet İnönü

1938'de İsmet İnönü

2. Türkiye cumhurbaşkanı

Görev süresi : 11 Kasım 1938 - 22 Mayıs 1950

Başbakan

Celâl Bayar (1938-39)

Refik Saydam (1939-42)

Şükrü Saracoğlu (1942-46)

Recep Peker (1946-47)

Hasan Saka (1947-49)

Şemsettin Günaltay (1949-50)

Yerine geldiği : Mustafa Kemal Atatürk

Yerine gelen : Celâl Bayar

1. Türkiye başbakanı

Görev süresi : 30 Ekim 1923 - 22 Kasım 1924

Cumhurbaşkanı : Mustafa Kemal Paşa

Yerine geldiği : Hüseyin Rauf Bey

Yerine gelen : Ali Fethi Bey

Görev süresi : 3 Mart 1925 - 1 Kasım 1937

Cumhurbaşkanı : Mustafa Kemal Atatürk

Yerine geldiği : Ali Fethi Bey

Yerine gelen : Celâl Bayar

Görev süresi : 20 Kasım 1961 - 20 Şubat 1965

Cumhurbaşkanı : Cemal Gürsel

Yerine geldiği : Emin Fahrettin Özdilek (Vekaleten)

Yerine gelen : Suat Hayri Ürgüplü

2. Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı

Görev süresi : 10 Kasım 1938 - 8 Mayıs 1972

Yerine geldiği : Mustafa Kemal Atatürk

Yerine gelen : Bülent Ecevit

Türkiye maarif vekili

(Vekil)

Görev süresi : 5 Ocak 1929 - 2 Mart 1929

Cumhurbaşkanı : Mustafa Kemal Paşa

Başbakan : Kendisi

Yerine geldiği : Mustafa Necati Bey

Yerine gelen : Hüseyin Vasıf Bey 

Türkiye hariciye vekili :

Görev süresi : 30 Ekim 1923 - 21 Kasım 1924

Cumhurbaşkanı : Mustafa Kemal Paşa

Başbakan : Kendisi

Yerine gelen :Mehmet Şükrü Bey

Türkiye Büyük Millet Meclisi hariciye vekili :

Görev süresi : 26 Ekim 1922 - 30 Ekim 1923

İcra Vekilleri Heyeti Reisi

Hüseyin Rauf Bey (1922-23)

Ali Fethi Bey (1923)

Yerine geldiği : Yusuf Kemal Bey

Garp Cephesi Kumandanı :

Görev süresi : 4 Mayıs 1920 - 3 Ekim 1922

Başkumandan : Mustafa Kemal Paşa

Yerine geldiği : Ali Fuat Paşa

Yerine gelen : Fevzi Paşa

1. Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Vekili :

Görev süresi : 3 Mayıs 1920 - 10 Kasım 1921

İcra Vekilleri Heyeti Reisi : Mustafa Kemal Paşa

Yerine gelen : Fevzi Paşa 

Cumhuriyet Senatosu tabii senatör :

Görev süresi : 20 Kasım 1972 - 25 Aralık 1973

Türkiye Büyük Millet Meclisi : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 ve 14. dönem milletvekili

Görev süresi : 23 Nisan 1920 - 27 Mayıs 1960

Seçim bölgesi :

1920 – Edirne

1923-35 – Malatya

1939-46 – Ankara

1950-69 – Malatya

Görev süresi : 25 Ekim 1961 - 14 Kasım 1972

Seçim bölgesi : 1950-69 – Malatya

Osmanlı Harbiye Nezâreti müsteşarı

Görev süresi : 24 Ekim 1918 - 22 Kasım 1918

Nazır : Ahmet İzzet Paşa (14 Ekim - 11 Kasım)

Kölemen Abdullah Paşa (11 Kasım - 19 Aralık)

Kişisel bilgiler

Doğum : Mustafa İsmet 24 Eylül 1884 - İzmir, Osmanlı İmparatorluğu

Ölüm : 25 Aralık 1973 (89 yaşında) Ankara, Türkiye

Defin yeri : Anıtkabir, Ankara

Milliyeti : Türk

Partisi : Cumhuriyet Halk Partisi (1923-1972)

Evlilikler : Mevhibe İnönü (e. 1916; ö. 1973)

Çocuları :

İzzet (1919-1921)

Ömer İnönü (1924-2004)

Erdal İnönü (1926-2007)

Özden Toker (1930 –)

Bitirdiği okul : Mühendishane-i Berr-i Hümâyun, Mekteb-i Erkân-ı Harbiye

Mesleği : Asker · Siyasetçi

Hükûmeti : 1., 2., 4., 5., 6., 7., 8., 26., 27. ve 28. Hükûmetler

Dini : İslam

Askerî hizmeti :

Bağlılığı :

Osmanlı (1903-1920)

Türkiye (1920-1927)

Branşı : Türk Kara Kuvvetleri

Hizmet yılları : 1903-1927

Rütbesi : Ferîk-i evvel (1935'ten sonra orgeneral.)

Komutasını : 4. Kolordu20. Kolordu3. KolorduBatı Cephesi Kuzey KesimiBatı Cephesi

Çatışma/savaşları

31 Mart Ayaklanması

Balkan Savaşları

I. Dünya Savaşı

(Kafkasya Cephesi · Suriye-Filistin Cephesi)

Türk Kurtuluş Savaşı

(Batı Cephesi)

1884 yılında İzmir'de doğan Mustafa İsmet, 1903 yılında Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn'dan birincilikle mezun olarak Osmanlı ordusuna katıldı. I. Dünya Savaşı'nda Kafkasya ve Filistin cephelerinde savaştı. 1920 yılında Anadolu'ya geçti. Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Vekili (Genelkurmay Başkanı) olarak I. ve II. İnönü muharebelerini kazandı. Büyük Taarruz'a Batı Cephesi Komutanı sıfatıyla katıldı. Mudanya Mütarekesi'nde ve Lozan Antlaşması'nda Türk heyetine başkanlık yaptı ve antlaşmaları imzaladı. Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı oldu. 1934'te, İnönü muharebelerindeki başarılarından dolayı İnönü soyadını aldı.

Atatürk'ün ölümünden sonra 11 Kasım 1938'de cumhurbaşkanı seçildi ve 1950 yılına kadar görev yaptı. 1950-1960 yılları arasında CHP genel başkanı olarak ana muhalefet lideri oldu. Önderi olduğu partisi CHP, 27 Mayıs Darbesi'nden sonra 1961'de yapılan seçimlerde birinci parti olarak çıktı. 

Ancak partisinin oy oranı tek başına iktidar olmaya yetmiyordu. İnönü, böylece Türkiye'nin ilk koalisyon hükûmetini Adalet Partisi ile kurdu. 1965 yılında başbakanlığı bırakan İnönü, 1972 yılına kadar ana muhalefet liderliğine devam etti. 25 Aralık 1973 tarihinde solunum yetmezliği sebebiyle hayatını kaybetti.

CHP Kurultayı tarafından kendisine "Millî Şef" unvanı verilmiştir. Birçok defa başbakanlık görevini üstlenmiştir. 1925-1937 yılları arasında 12 yıllık kesintisiz başbakanlık süresi olmakla birlikte, toplam 16 yıl 11 ay ile Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en uzun süre başbakanlık yapmış kişisidir.